Dị tật thai nhi – Nguyên nhân và cách phòng ngừa đơn giản mẹ có thể làm ngay từ hôm nay

Thai nhi trong bụng mẹ phát triển từng chút một, từ một tế bào nhỏ xíu thành cơ thể hoàn chỉnh. Nhưng chính vì sự phát triển diễn ra rất nhanh nên bé dễ bị ảnh hưởng bởi thiếu dinh dưỡng hoặc chất độc từ môi trường. Hiểu những nguyên nhân chính và biết cách phòng ngừa sẽ giúp mẹ an tâm hơn trong suốt thai kỳ không lo sợ mơ hồ, mà chủ động chăm bé từ sớm.

1) Vì sao giai đoạn đầu thai kỳ là thời điểm quan trọng nhất?

Trong khoảng 4–12 tuần đầu, bé bắt đầu hình thành não bộ, tủy sống, tim, tay chân và nhiều cơ quan khác. Đây gọi là “giai đoạn tạo hình”. Nếu trong thời điểm này mẹ thiếu dưỡng chất quan trọng, hoặc vô tình tiếp xúc chất độc (như rượu, thuốc lá, thuốc không an toàn), sự phát triển của bé có thể bị ảnh hưởng.

Điều này giải thích vì sao bổ sung folate trước khi mang thai hoặc ngay khi biết có thai lại quan trọng đến vậy.

2) Folate – dưỡng chất giúp giảm dị tật ống thần kinh

Folate (vitamin B9) là “nguyên liệu” để cơ thể tạo ra tế bào mới. Khi mẹ có đủ folate, quá trình hình thành ống thần kinh của bé (não & tủy sống) diễn ra trơn tru.

Khi thiếu folate, nguy cơ dị tật như nứt đốt sống hoặc vô não sẽ tăng lên. Tin vui là nếu mẹ bổ sung folate đúng cách, nguy cơ này có thể giảm rất đáng kể.

3) Những yếu tố làm tăng nguy cơ dị tật thai nhi

• Thiếu folate/B9 trong giai đoạn đầu thai kỳ
• Uống rượu, bia hoặc hút thuốc (kể cả hút thụ động)
• Tự ý dùng thuốc không hỏi bác sĩ
• Nhiễm virus như cúm, rubella trong 3 tháng đầu
• Bệnh nền không kiểm soát như tiểu đường
• Tiếp xúc hóa chất độc hại

Nhiều mẹ không biết mình mang thai ở tuần 3–4 nên rất dễ gặp rủi ro trong thời điểm này.

Mẹ làm gì để phòng ngừa dị tật thai nhi một cách đơn giản?

✔ Bổ sung folate đều đặn mỗi ngày

Uống ít nhất 400–600 mcg folic acid/ngày trước khi mang thai 1 tháng và suốt tam cá nguyệt 1.

✔ Tránh tuyệt đối rượu – thuốc lá

Không có “liều an toàn”. Dù chỉ uống ít cũng có thể ảnh hưởng đến bé.

✔ Chỉ dùng thuốc khi được bác sĩ đồng ý

Ngay cả thuốc cảm, đau đầu hoặc thực phẩm chức năng cũng nên hỏi trước.

✔ Bảo vệ sức khỏe mùa dịch

Rửa tay, tránh nơi đông, tiêm rubella trước khi mang thai nếu mẹ chưa có miễn dịch.

✔ Kiểm soát bệnh nền

Nếu mẹ có bệnh như tiểu đường hay tuyến giáp → nên kiểm tra trước khi có thai.

✔ Khám thai & tầm soát dị tật đúng lịch

Giúp phát hiện sớm, hướng dẫn dinh dưỡng và chăm sóc phù hợp.

🍎 Thực phẩm hỗ trợ mẹ giảm nguy cơ dị tật (bộ mới – nhẹ nhàng – dễ ăn)

• Rau bina, cải bó xôi, măng tây → giàu folate tự nhiên
• Trứng, cá hồi, thịt gà → hỗ trợ phát triển não bộ
• Cam, kiwi, dâu tây → tăng đề kháng, giúp hấp thu dinh dưỡng tốt hơn

Những món này dễ nấu, dễ ăn, phù hợp cho cả mẹ ốm nghén.

Kết bài – thông điệp nhẹ nhàng cho mẹ

Dị tật thai nhi nghe có vẻ đáng sợ, nhưng phần lớn có thể phòng ngừa bằng những thói quen rất nhỏ: uống folate mỗi ngày, tránh chất độc hại, ăn uống lành mạnh và khám thai đúng hẹn. Bé yêu trong bụng đang lớn lên từng chút một — và mỗi lựa chọn của mẹ hôm nay chính là món quà đầu đời dành cho con.