Tình trạng dậy thì sớm ở Việt Nam đến mức báo động, mẹ biết chưa?

Theo TS.BS. Bùi Phương Thảo – Phó trưởng khoa Nội tiết – Chuyển hóa – Di truyền (Bệnh viện Nhi Trung ương) tại Khoa, năm 2017 phải chỉ định tiêm ức chế dậy thì và theo dõi cho khoảng 500 cháu bị dậy thì sớm trung ương – một loại bệnh phổ biến nhất hiện nay. Ba năm trước chỉ có khoảng gần 200 cháu được chẩn đoán mặc bệnh lý này. Đây thực sự là một con số rất đáng lo ngại.

Khi nào thì trẻ được xem là đang dậy thì sớm?

Ở trẻ gái, tuổi dậy thì thường bắt đầu ở độ tuổi từ 8 và 12. Ở trẻ trai, các bé sẽ dậy thì ở độ tuổi từ 9 và 14. Tuổi dậy thì sớm là tuổi dậy thì bắt đầu trước 8 tuổi (với bé gái) và trước 9 tuổi (với bé trai).

Trẻ được coi là mắc bệnh lý này khi có bất cứ dấu hiệu nào của dậy thì. Điểm hình như vú to ra, xuất hiện kinh nguyệt, mọc lông mu… ở trẻ gái khi trẻ chưa đủ 8 tuổi và dương vật phát triển, mọc lông vùng kín, ria mép, nách… ở bé trai khi bé chưa đủ 9 tuổi. Tuy nhiên đôi khi có một số trường hợp đặc biệt bé vẫn có biểu hiện bình thường, chỉ thay đổi nội tiết tố, hormon bên trong cơ thể.

Trẻ nhỏ hiện nay ngày càng phổng phao sớm hơn tuổi thật

Phân loại dậy thì sớm

Theo các nghiên cứu, tình trạng này chia thành 3 loại:

• Dậy thì sớm trung ương: Là dậy thì trước 8 tuổi ở bé gái và dậy thì trước 9 tuổi ở bé trai. Trình tự xuất hiện các dấu hiệu dậy thì giống như ở các bé bình thường nhưng diễn ra sớm hơn vài năm so với các bé bình thường.
• Dậy thì sớm ngoại vi: Các dấu hiệu dậy thì xuất hiện sớm và rời rạc, không theo trình tự bình thường ví dụ như bé gái sẽ có kinh trước khi phát triển tuyến vú…
• Những biến thể của dậy thì lành tính như mọc lông sinh dục ở trẻ sơ sinh, chảy máu âm đạo, cương tuyến vú ở bé gái…

Nguyên nhân gây làm trẻ “lớn trước tuổi”

Béo phì:

Việc dư thừa mỡ hoặc mô mỡ trong cơ thể làm thay đổi hàm lượng estrogen, insulin và leptin, làm tăng nguy cơ dậy thì sớm. Mặc dù nguyên nhân bệnh do chế độ dinh dưỡng cho trẻ chưa được làm rõ.

Tuy nhiên yếu tố trẻ thừa cân béo phì gây dậy thì trước tuổi thì có. Chính vì thế, các bác sĩ khuyên cha mẹ nên kiểm soát cân nặng của con để tránh dậy thì sớm.

Đồ ăn vặt không lành mạnh:

Nhiều gia đình hiện nay có điều kiện cho con ăn uống các siêu thực phẩm. Thậm chí không kiểm soát đồ ăn vặt của con vì nghĩ rằng con ăn gì bổ nấy.

Nhưng bố mẹ không biết rằng đây là một trong những nguyên nhân chính gây trẻ béo phì. Hàm lượng chất béo động vật cao làm tăng yếu tố tăng trưởng giống insulin, dẫn tới dậy thì trước tuổi.

Thức ăn nhanh là một trong những nguyên nhân làm bé bị dậy thì sớm

Các hóa chất môi trường:

BPA – hóa chất được tìm thấy trong hộp nhựa, màng bọc thực phẩm, chất hàn răng, chai đựng nước và đồ chứa thực phẩm khác – có thể ngấm vào thực phẩm và gây tàn phá bên trong cơ thể.

Phthalates – một dạng khác của hóa chất tiềm ẩn có trong mỹ phẩm, keo xịt tóc và chất khử mùi – cũng có thể dẫn tới phát triển ngực sớm ở bé gái.

Thay đổi hormon:

Việc cho bé tiếp xúc với những nội dung dành cho người lớn, bạo lực… sẽ ảnh hưởng tới não, đặc biệt là tuyến yên. Tuyến này khi bị kích thích sẽ bài tiết ra gonadotropin. Nó kích thích tinh hoàn hoặc buồng trứng sản sinh hormon giới tính testosteron và estrogen, từ đó gây dậy thì sớm.

6 loại đồ chơi cho trẻ em nguy hiểm nhất ai có con nhỏ cùng cần biết Chọn mua đồ chơi cho trẻ em, đặc biệt là trẻ nhỏ rất cần sự hiểu biết tường tận chất liệu, phương thức hoạt động và mức độ nguy hiểm có thể gây ra với trẻ của cha mẹ.

Phòng ngừa bệnh lý này như thế nào?

Để đề phòng bé dậy thì trước tuổi, bố mẹ cần thực hiện những biện pháp sau:

• Khuyến khích bé vận động để tránh béo phì
• Loại bỏ các đồ đựng thức ăn cho bé có chứa BPA, tránh để bé tiếp xúc với mỹ phẩm, keo xịt tóc và chất khử mùi.
• Hạn chế cho bé ăn các đồ ăn vặt, thức ăn nhanh, nước có ga.
• Tránh cho bé tiếp xúc với những phim ảnh, sách báo nội dung dành cho người lớn, bạo lực…
• Không nên dùng các loại thực phẩm hay các thuốc có chứa hormon sinh dục cho trẻ lâu dài
  

  Trẻ dậy thì nhanh cần được các bác sĩ chuyên ngành khám và điều trị sớm

Điều trị cho trẻ dậy thì sớm

Nếu chẳng may, trẻ đã được chuẩn đoán bị chứng bệnh này, bố mẹ cần sớm áp dụng các giải pháp điều trị bao gồm:

• Đối với dậy thì sớm ngoại vi: Cần tìm nguyên nhân và giải quyết triệt để nguyên nhân đó như cắt u nang buồng trứng, cắt u tinh hoàn, không sử dụng các loại thuốc có chứa hormon sinh dục…
• Đối với dậy thì sớm trung ương: Nếu có u não thì phẫu thuật cắt u não.

Một số bố mẹ  tự ý đưa con đi tiêm hormon ức chế giai đoạn dậy thì là liều lĩnh. Nguyên nhân do việc tiêm hormon này chắc chắn có những ảnh hưởng nhất định. Trẻ phải chịu đau khi tiêm, có sự thay đổi nội tiết lớn. Các tác dụng phụ khác có thể xảy ra như đau đầu, bốc hỏa, nguy cơ nhiễm trùng chỗ tiêm… Vì thế việc điều trị cho trẻ dậy thì sớm phải được sự chỉ định, cũng như theo dõi chặt chẽ của các bác sĩ chuyên khoa.