Phương pháp ăn dặm bé chỉ huy: Khi nào và làm sao?

Thời điểm tuyệt vời nhất để áp dụng phương pháp ăn dặm bé chỉ huy chính là bữa cơm của gia đình. Khi đó, bé sẽ được hòa vào không khí bữa ăn chung và tự chọn cho mình những món mà bé thấy hấp dẫn.

Ăn dặm bé chỉ huy là gì?

Ăn dặm bé chỉ huy còn gọi là phương pháp BLW (Baby Led Weaning). Đây là phương pháp ăn dặm cho phép bé tự quyết định. Do đó đòi hỏi ba mẹ phải tôn trọng quyết định của bé.

Bé từ 6 tháng tuổi trở lên có thể theo phương pháp này, trên nguyên tắc sữa vẫn là nguồn dinh dưỡng chính trong năm đầu đời. Ăn dặm bé chỉ huy giúp con tận hưởng bữa ăn một cách chủ động. Phương pháp này không mới, nó khá phổ biến ở nhiều nước châu Âu và châu Mỹ.

• Tinh thần chính của phương pháp ăn dặm bé tự chỉ huy (BLW) là: Ăn cùng bé – cùng lúc, cùng bàn và cùng món ăn.
• Bé của mẹ sẽ tự ăn, khám phá và thưởng thức bữa ăn gia đình ngay từ lần ăn dặm đầu tiên của mình.
• Sự khác biệt lớn nhất giữa cách ăn dặm bé tự chỉ huy và ăn dặm truyền thống là trình tự mà bé học nhai và nuốt.
• Với cách ăn dặm truyền thống, bé học nuốt trước khi nhai, và mọi thứ hoàn toàn ổn cho đến khi bé gặp phải một miếng thức ăn hơi to hay chuyển sang ăn lợn cợn. Với cách ăn dặm bé tự chỉ huy, bé học nhai trước khi nuốt.

Theo một kết quả nghiên cứu đã được tiến hành, với phương pháp này, các bé thường có khuynh hướng tham gia bữa ăn gia đình nhiều hơn. Đồng thời ăn được các loại thực phẩm đa dạng, kể cả rau và trái cây, ngay từ thời điểm khởi đầu.

Ưu và nhược điểm của phương pháp ăn dặm bé chỉ huy

1. Ưu điểm của phương pháp ăn dặm bé chỉ huy

Phối hợp khéo léo ngón trỏ và ngón cái

Trong khoảng 7-10 tháng tuổi, bé bắt đầu phát triển khả năng cầm, nắm bằng cách sử dụng ngón trỏ và ngón cái. Trông có vẻ đơn giản, nhưng đây là một bước tiến về kỹ năng vận động tinh ở trẻ sơ sinh. Bằng phương pháp ăn dặm bé tự chỉ huy, mẹ sẽ giúp bé thực hành kỹ năng vươn người, bốc thức ăn thường xuyên.

Thúc đẩy sự phát triển ngôn ngữ

Khi bé nhai, các cơ bắp, khớp hàm… được luyện tập thường xuyên và đây là bước chuẩn bị để bé tập nói vào giai đoạn sau. Mẹ hãy cho bé làm quen với nhiều loại thực phẩm khác nhau: rau củ luộc, thịt, trứng, cơm nắm,… để khuyến khích con thực hiện những cử động đa dạng cho miệng, cơ mặt, hàm… sẽ giúp bé tập nói dễ dàng hơn.

Việc cho bé tập bốc thức ăn và làm quen với thực phẩm sớm sẽ giúp con bớt biếng ăn trong giai đoạn tuổi tập đi (1-3 tuổi). Các bé ở 6-7 tháng tuổi đã sẵn sàng để làm quen với nhiều trạng thái thực phẩm: Dạng rắn, dạng lỏng, dạng lợn cợn… Do đó, mẹ có thể lên thực đơn cho bé ăn dặm thật đa dạng. Nếu lo lắng về việc con không ăn được nhiều, mẹ có thể kết hợp ăn dặm BLW với nhiều phương pháp khác; đồng thời duy trì việc cho bé bú mẹ.

Kết nối tay và mắt

Ăn dặm theo phương pháp bé tự chỉ huy khuyến khích việc sử dụng kết hợp tay, mắt và miệng của bé. Chỉ một cử động cầm thức ăn và cho vào miệng đã tạo nên những kết nối giữa các cơ quan khác nhau.

Tăng sự tinh nhạy cho các giác quan

Ăn dặm BLW là một lựa chọn tốt để tăng cường khả năng cảm nhận cho bé. Thị giác thấy những màu sắc, kết cấu thực phẩm; xúc giác khi được chạm vào thực phẩm; vị giác khi nếm những món mình chọn; và thính giác – khi những âm thanh do thức ăn tạo ra trong miệng rộn ràng.

Giúp bé tự lập

Đây là ưu điểm nổi bật của phương pháp BLW so với các phương pháp ăn dặm truyền thống khác. Với các em bé không thích ăn đồ ăn do mẹ đút, việc sử dụng bàn tay để tự bốc thức ăn là một lựa chọn tuyệt vời hơn hẳn. Và khi đã sử dụng khéo léo đôi tay của mình; các bé theo phương pháp BLW thường biết cách sử dụng muỗng, nĩa từ khá sớm so với các bé không tập ăn bốc.

2. Nhược điểm khi áp dụng ăn dặm bé chỉ huy

Lo lắng về sự an toàn. Một số cha mẹ lo lắng rằng phương pháp ăn dặm bé chỉ huy dễ khiến con bị sặc hơn là ăn bằng thìa. Nhưng chưa có bằng chứng khoa học cho điều này.

Khó hơn cho ăn bằng muỗng. Cho dù mẹ đang cho trẻ ăn dặm theo phương pháp nào, mẹ chắc chắn sẽ đối mặt với sự lộn xộn sau bữa ăn.

Lo lắng BLW có cung cấp chế độ ăn đa dạng và đủ dinh dưỡng hay không. Một nghiên cứu cho thấy ăn dặm bé chỉ huy tiêu thụ “lượng chất béo và chất béo bão hòa cao hơn; đồng thời lượng sắt, kẽm và vitamin B12 hấp thụ thấp hơn”.

Khi nào nên cho con ăn dặm bé chỉ huy?

Ở đâu đó giữa tháng thứ 7 và 9, bé sẽ bắt đầu hình thành những kỹ năng thích hợp để cầm, nắm thực phẩm. Bố mẹ sẽ thấy con bắt đầu nhặt đồ vật bằng ngón cái, ngón trỏ và bàn tay của mình.

Bé cũng biết đưa đồ vật vào miệng mình một cách nhanh gọn, chính xác. Đây chính là lúc thích hợp để khởi đầu ăn dặm theo phương pháp tự chỉ huy. Từ 8 tháng trở đi, bé còn có thể bốc thức ăn từ chén của người khác và bắt chước cách ăn uống của các thành viên trong gia đình.

Ngoài ra, mẹ cũng cần chú ý đến một số dấu hiệu bé sẵn sàng ăn dặm như: ngồi thẳng mà không cần nhiều hỗ trợ, vươn người lấy đồ vật,… Mẹ đọc thêm chi tiết dấu hiệu bé sẵn sàng ăn dặm tại đây nhé.

Khi lớn hơn một chút, bé sẽ tự cầm muỗng và đưa thức ăn vào miệng, dù không được khéo léo và gọn gàng. Tuy nhiên, tất cả những gì mà bé muốn hướng đến lúc này chỉ là làm theo người lớn mà thôi.

Bố mẹ cũng sẽ thấy con bắt đầu tập nhai, đưa hàm qua lại dù chưa mọc răng. Tuy còn thiếu “phương tiện” quan trọng để nghiền thức ăn, bé đã có thể học cách chia nhỏ các khối thực phẩm trong miệng của mình.

>> Mẹ có thể quan tâm Bé 6 tháng tuổi ăn dặm mấy bữa một ngày là chuẩn?

Mẹ nên chuẩn bị dụng cụ gì khi cho con ăn dặm?

Dưới đây là danh sách các đồ mẹ cần mua để chuẩn bị cho quá trình này:

1. Ghế ăn

Ghế ăn có rất nhiều loại, mẹ có thể dễ dàng lựa chọn một cái ghế phù hợp với con và không gian trong nhà. Mẹ nên chọn loại nhỏ gọn, dễ vệ sinh, di chuyển thuận tiện; để được trên ghế khác và có các nấc điều chỉnh độ cao khác nhau nếu đặt dưới đất.

2. Yếm máng

Các bé ăn dặm theo phương pháp BLW ăn rất tự do, bốc ném rơi vãi nhiều nên yếm máng sẽ tiện lợi để “gom” đồ ăn rơi mà không làm bẩn hay vương vãi ra ghế và dính vào quần áo. Theo kinh nghiệm, mẹ nên chọn yếm máng loại bằng nhựa hay nilon mềm bởi nó sẽ không thấm vào bên trong quần áo. Loại có khuy bấm ở cổ thì tốt hơn loại dính vì giặt nhiều, phần dính sẽ mau “nhờn” và không còn dính nữa.

3. Bát đĩa và các dụng cụ khác

Phần quan trọng tiếp theo không thể thiếu là bát đĩa, khay, cốc uống nước và thìa dĩa. Sau khoảng 2-3 tháng tập ăn bốc, các con sẽ được làm quen với thìa dĩa, bát đũa.

Chọn bát dính

Mẹ nên chọn loại bát có đế dính được vào mặt phẳng vì giai đoạn mới tập ăn, các con chỉ thích cầm vứt đi thôi. Bát dính sẽ giải quyết tạm thời việc vứt ném vì nó dính chặt vào bàn.

Tuy nhiên sau này các con tay khỏe hơn sẽ nhấc lên được, nhưng đến lúc đó thì con không vứt bát đĩa nữa rồi.

Bát dính dùng giai đoạn đầu, khay ăn dùng khi các con đã quen với bát đĩa. Thức ăn được để vào từng ô trên khay ăn chứ không phải “trộn tất cả vào một” như kiểu ăn thông thường.

Cách chọn thìa dĩa

Thìa dĩa cũng khá phong phú nhưng không phải loại nào cũng phù hợp. Các mẹ cần chọn loại thìa có độ nông vừa phải, có cán cầm hơi dầy, không quá bé bởi sẽ không xúc được đồ ăn.

Các mẹ cũng không nên tốn tiền mua thìa vẹo vì các con sẽ hoàn toàn tự biết cách cầm thìa đúng và đưa được vào miệng. Dùng thìa vẹo sẽ mất thêm thời gian để học lại cách dùng thìa thẳng.

Chuẩn bị cốc nước cho bé

Cách khuyến khích bé ăn dặm tự chỉ huy hiệu quả

Làm thế nào để khuyến khích con trong những bước khởi đầu ăn dặm bé chỉ huy? Mẹ thử tham khảo hương dẫn ăn dặm bé chỉ huy dưới đây nhé:

• Hãy bắt đầu với những loại thực phẩm có kích cỡ vừa tay bé. Sau đó, giảm kích thước một chút để hỗ trợ bé luyện tập tốt kỹ năng cầm, nắm.
• Mẹ có thể cùng bé bắt đầu với những món ăn cho người lớn trong gia đình như rau luộc, cơm hay cà chua.
• Trải nghiệm của bé lúc này chỉ là học hỏi; không quá chú ý vào chuyện bé có làm vấy bẩn mọi thứ; hoặc ném thức ăn lung tung hay không.
• Hãy chọn một chiếc ghế ăn dễ rửa vì bố mẹ sẽ phải dọn dẹp thường xuyên mỗi ngày.
• Mẹ đừng quên chọn loại yếm ăn dễ giặt và miếng khăn trải với tính năng tương tự để lót đùi bé.
• Đừng vội vã đặt ra mục tiêu 3 bữa ăn mỗi ngày; chỉ cần tập trung cho việc giúp con tận hưởng niềm vui ăn uống.
• Không đút cho bé mà để bé tự đưa thức ăn vào miệng. Cách này giúp bé biết tự kiểm soát thức ăn trong miệng mình. Nếu bé có chút lơ đễnh, mẹ có thể bật ra một lời khen ngợi hay động viên để giúp con lấy lại sự tập trung.
• Đừng bao giờ để bé ăn một mình. Dù nguy cơ hóc hay nghẹn rất nhỏ; bố mẹ vẫn nên có mặt để đưa ra sự trợ giúp bất cứ khi nào bé cần.

>> Mẹ xem thêm Những nguyên tắc giúp mẹ cho bé ăn dặm BLW hiệu quả

Những món ăn đầu đời của phương pháp ăn dặm bé chỉ huy

Tương tự ăn dặm kiểu Nhật; để khởi đầu, những món ăn mềm, dễ nhai và nuốt luôn là lựa chọn số một của mẹ và bé. Một vài gợi ý cụ thể cho các bố mẹ:

Táo: Mẹ có thể cho bé ăn khi bé được khoảng 6 tháng tuổi. Chỉ cần rửa sạch, gọt vỏ rồi đưa cho bé gặm hay cắt thành những miếng lớn một chút và cho bé bốc ăn dần. Nướng táo rồi đánh nhuyễn nó ra và cho bé ăn cũng là một cách hay để bé thực sự cảm nhận về món ăn của mình

Bơ: Chứa đầy đủ các dưỡng chất quan trọng cần thiết cho bé mà không loại trái cây nào có thể thay thế được. Do đó, bơ là một món không thể thiếu trong thực đơn ăn dặm bé chỉ huy của bé. Ngoài ra, bơ cũng khá mềm, dễ ăn và dễ tiêu hóa. Mẹ có thể cắt thành miếng để bé tự bốc ăn hay dằm nhuyễn ra cho bé ăn

Chuối: Mẹ có thể cho bé nửa quả chuối và đã lột vỏ, vừa chín tới, hơi cứng một chút để bé dễ cầm và khó gãy nát hơn. Tùy khả năng của bé mà chúng ta sẽ cho bé ăn một nửa hay nguyên trái chuối.

Cơm hay các loại hạt: Sau khi nấu chín, cho ra chén và để bé tự bốc ăn. Một khi bé đã có thể ăn được các loại ngũ cốc khác nhau, mẹ có thể trộn các loại này lại với nhau tạo thành một món ăn giàu dinh dưỡng và mùi vị rồi cho bé ăn.

Khoai lang: Dù nướng hay hấp, khoai lang đều là món rất phù hợp khởi đầu cho việc ăn dặm. Chúng ta có thể cắt nó thành những que dày rồi nướng (giống như khoai tây chiên) hay hấp chín rồi nghiền nhuyễn nó ra

Lòng đỏ trứng: Luộc chín trứng rồi bẻ lòng đỏ trứng thành những những miếng nhỏ cho bé dễ bốc. Lòng đỏ trứng mềm, thơm và dễ ăn.

Ngoài ra mẹ có thể bổ sung thêm các món như:

• Rau có lá xanh thẫm như cải bó xôi
• Thịt, cá, gà mềm
• Các loại bánh mì
• Mì cắt ngắn
• Nui để nguyên miếng
• Bơ đậu phộng (chọn loại không có muối)

Phương pháp ăn dặm bé chỉ huy nên được kết hợp với cách ăn dặm truyền thống nếu bé vẫn còn quá nhỏ. Bằng cách này, bố mẹ không phải lo lắng việc bé không có đủ dinh dưỡng; vì ngoài những thực phẩm để tập bốc; con vẫn được bổ sung thêm thức ăn nghiền nhuyễn bên cạnh việc tiếp tục bú sữa.