Hà Nội ô nhiễm, AQI ở mức rất xấu: Mẹ chăm sóc bé thế nào cho an toàn?

Những ngày gần đây, nhiều hệ thống quan trắc chất lượng không khí như IQAir, AQICN thường ghi nhận Hà Nội ở mức ô nhiễm cao, có thời điểm lên nhóm “Unhealthy” đến “Very Unhealthy” (không tốt cho sức khỏe) do nồng độ bụi mịn PM2.5 vượt xa khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). (IQAir)

Trong bối cảnh đó, trẻ nhỏ là nhóm dễ bị tổn thương nhất. WHO cho biết 93% trẻ em trên toàn thế giới sống trong môi trường có mức ô nhiễm vượt ngưỡng khuyến nghị, khiến không khí bẩn trở thành mối đe dọa lớn cho sức khỏe trẻ em. (World Health Organization)

Bài viết này tổng hợp để mẹ biết cách bảo vệ bé trong những ngày Hà Nội ô nhiễm nặng.

1. AQI là gì và mức nào được coi là “rất xấu” cho sức khỏe?

AQI (Air Quality Index – Chỉ số chất lượng không khí) là thang đo từ 0–500. Theo hệ thống AirNow/EPA (Mỹ): (airnow.gov)

• 0–50: Tốt
• 51–100: Trung bình
• 101–150: Không tốt cho nhóm nhạy cảm
• 151–200: Không tốt cho sức khỏe (Unhealthy)
• 201–300: Rất không tốt (Very Unhealthy) – cảnh báo sức khỏe, mọi người đều có nguy cơ bị ảnh hưởng

Một số hệ thống như AQICN cũng dùng ngưỡng tương tự và khuyến cáo trẻ em, người có bệnh hô hấp nên tránh hoạt động ngoài trời khi AQI vượt 200. (aqicn.org)

Vì vậy, khi mẹ thấy ứng dụng AQI báo “Very Unhealthy” (thường >200), hãy hiểu rằng đây là lúc cần tăng cường bảo vệ bé tối đa.

2. Vì sao trẻ nhỏ dễ bị ảnh hưởng hơn người lớn?

WHO và các nghiên cứu của American Academy of Pediatrics nhấn mạnh: (WHO Apps)

• Trẻ thở nhanh hơn người lớn, nên hít nhiều chất ô nhiễm hơn tính theo cân nặng.
• Phổi và hệ miễn dịch trẻ chưa phát triển hoàn chỉnh, dễ bị viêm đường thở, giảm chức năng phổi, tăng nguy cơ hen và nhiễm trùng hô hấp.
• Phơi nhiễm lâu dài với ô nhiễm không khí có thể liên quan đến hen, suy giảm chức năng hô hấp, thậm chí ảnh hưởng phát triển thần kinh và tăng nguy cơ bệnh mạn tính sau này. (PubMed)

Do đó, khi không khí Hà Nội ô nhiễm, việc bảo vệ trẻ khỏi tiếp xúc với bụi mịn là ưu tiên hàng đầu.

3. Hạn chế cho bé ra ngoài khi AQI cao

Các cơ quan như EPA và nhiều bài tổng hợp y khoa đều thống nhất: AQI trên 150 đã không an toàn cho nhóm nhạy cảm, còn trên 200 là mức mọi người đều có nguy cơ. (airnow.gov)

Lời khuyên thực tế cho mẹ:

• Theo dõi AQI trước khi cho bé ra ngoài bằng các ứng dụng/website tin cậy (AirNow, AQICN, IQAir…). (Verywell Health)
• Khi AQI ở mức “Unhealthy” – “Very Unhealthy”, nên giảm tối đa thời gian bé ở ngoài trời, đặc biệt là vui chơi, chạy nhảy. (airnow.gov)
• Ưu tiên cho trẻ chơi trong nhà, chọn các hoạt động nhẹ như đọc sách, tô màu, trò chơi vận động nhẹ trong phòng kín.

4. Đóng cửa, lọc không khí và giữ nhà “sạch bụi”

Khảo sát của Michigan Medicine cho thấy nhiều cha mẹ tại Mỹ đã đóng kín cửa, hạn chế cho con ra ngoài, sử dụng máy lọc không khí khi chất lượng không khí xấu, và đây cũng là những biện pháp được các chuyên gia môi trường khuyến nghị. (michiganmedicine.org)

Mẹ có thể áp dụng:

• Đóng cửa sổ, cửa ban công vào những khung giờ AQI tăng cao.
• Nếu có điều kiện, dùng máy lọc không khí có bộ lọc HEPA để giảm nồng độ bụi mịn trong nhà (HEPA là tiêu chuẩn được EPA khuyến cáo sử dụng để lọc hạt nhỏ). (epa.gov)
• Hạn chế tạo thêm ô nhiễm trong nhà: không hút thuốc, không đốt nhang, hạn chế nến thơm khi AQI ngoài trời đang rất xấu. (Verywell Health)

5. Đeo khẩu trang cho bé: khi nào và như thế nào?

Trong các khuyến cáo về không khí xấu và khói (ví dụ hướng dẫn về khói cháy rừng của CDC và EPA), các tổ chức này cho biết đeo khẩu trang phù hợp có thể giảm phơi nhiễm hạt mịn, nhưng trẻ dưới 2 tuổi không nên đeo khẩu trang vì nguy cơ ngạt. (archive.cdc.gov)

• Trẻ từ 2 tuổi trở lên: có thể đeo khẩu trang/respirator vừa mặt (KF94/KN95 cỡ trẻ em, nếu bé chịu hợp tác). Khẩu trang phải che kín mũi và cằm, không hở hai bên. (archive.cdc.gov)
• Trẻ dưới 2 tuổi: không nên đeo khẩu trang; thay vào đó cần giảm tối đa việc đưa trẻ ra ngoài khi AQI xấu. (archive.cdc.gov)

Các tài liệu về khói và ô nhiễm cũng nhấn mạnh: khẩu trang chỉ là biện pháp bổ sung, không thay thế việc ở trong nhà, hạn chế tiếp xúc nguồn ô nhiễm. (airnow.gov)

6. Dinh dưỡng và theo dõi sức khỏe đường hô hấp cho bé

WHO và nhiều hiệp hội nhi khoa cho rằng trẻ có sức đề kháng tốt sẽ chống chịu tốt hơn với các tác động môi trường, dù không thể “chống” hoàn toàn ô nhiễm. (WHO Apps)

Một số điểm mẹ có thể lưu ý (ở mức độ thói quen chung, không phải điều trị bệnh):

7. Khi nào mẹ cần đưa bé đi khám ngay?

Dựa trên các cảnh báo chung về tác động của ô nhiễm không khí với trẻ em, mẹ nên đưa bé đi khám nếu: (PubMed)

• Bé thở nhanh, thở gắng sức, co lõm lồng ngực
• Ho nhiều, khò khè kéo dài, đặc biệt ở trẻ đã có hen
• Bé mệt rõ, ăn uống kém, sốt hoặc than tức ngực

Ô nhiễm không khí không phải lúc nào cũng gây bệnh cấp tính ngay lập tức, nhưng có thể kích hoạt hoặc làm nặng thêm các bệnh hô hấp sẵn có. Bác sĩ nhi khoa sẽ đánh giá xem bé có cần điều trị hoặc theo dõi đặc biệt không.

Kết luận

Trong những ngày Hà Nội ô nhiễm, AQI ở mức rất xấu, cách bảo vệ bé hiệu quả nhất là giảm tối đa tiếp xúc với không khí bẩn: theo dõi AQI, hạn chế ra ngoài, đóng cửa, lọc không khí, dùng khẩu trang phù hợp với trẻ đủ tuổi, và theo dõi sát các dấu hiệu bất thường về hô hấp. Những biện pháp này đều được rút ra từ hướng dẫn và nghiên cứu có thật của WHO, EPA, CDC, các hiệp hội nhi khoa và bệnh viện uy tín – mẹ có thể yên tâm tham khảo và áp dụng linh hoạt cho gia đình mình.

Tài liệu tham khảo

1. Air Quality Index (AQI) Basics. https://www.airnow.gov/aqi/aqi-basics

   Ngày truy cập: 01/12/2025.

2. Air Quality Index Scale and Color Legend. https://aqicn.org/scale/

   Ngày truy cập: 01/12/2025.

3. Air pollution and child health: prescribing clean air – Summary. https://apps.who.int/iris/handle/10665/275545

   Ngày truy cập: 01/12/2025.

4. Brumberg HL, Karr CJ. Ambient Air Pollution: Health Hazards to Children. Pediatrics. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34001642/

   Ngày truy cập: 01/12/2025.

5. Protecting children from poor air quality: 6 things to know. Michigan Medicine. https://www.michiganmedicine.org/health-lab/protecting-children-poor-air-quality-6-things-know

   Ngày truy cập: 01/12/2025.

6. Protecting children from poor air quality. C.S. Mott Children’s Hospital National Poll on Children’s Health. https://mottpoll.org/reports/protecting-children-poor-air-quality

   Ngày truy cập: 01/12/2025.

7. Types of Masks and Respirators. Centers for Disease Control and Prevention. https://archive.cdc.gov/www_cdc_gov/coronavirus/2019-ncov/prevent-getting-sick/types-of-masks.html

   Ngày truy cập: 01/12/2025.

8. Wildfire Smoke and Children. Centers for Disease Control and Prevention. https://www.cdc.gov/wildfires/risk-factors/wildfire-smoke-and-children.html

   Ngày truy cập: 01/12/2025.