Viêm phổi là một trong những bệnh lý hô hấp nguy hiểm nhất ở trẻ sơ sinh. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), viêm phổi là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt với trẻ dưới 2 tháng tuổi. Vì vậy, việc hiểu đúng cách chăm sóc trẻ sơ sinh bị viêm phổi tại nhà là vô cùng quan trọng để hỗ trợ quá trình hồi phục và phòng ngừa biến chứng.

Tuy nhiên, bạn lưu ý: trẻ sơ sinh bị viêm phổi luôn cần được khám và điều trị theo chỉ định của bác sĩ, vì hầu hết trường hợp cần dùng kháng sinh hoặc theo dõi y tế sát sao. Chăm sóc tại nhà chỉ là bước hỗ trợ, không thay thế điều trị.

1. Dấu hiệu trẻ sơ sinh bị viêm phổi cha mẹ cần nhận biết

Theo CDC (Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ) và Mayo Clinic, viêm phổi ở trẻ sơ sinh thường có các biểu hiện:

Nếu có bất kỳ dấu hiệu nào trên, cha mẹ phải đưa trẻ đi khám ngay.

2. Cách chăm sóc trẻ sơ sinh bị viêm phổi tại nhà (dưới sự hướng dẫn của bác sĩ)

Dưới đây là các biện pháp chăm sóc tại nhà được khuyến nghị bởi American Academy of Pediatrics (AAP), Mayo Clinic và WHO.

2.1. Tuân thủ tuyệt đối đơn thuốc của bác sĩ

• Đa số trường hợp viêm phổi ở trẻ sơ sinh là do vi khuẩn → cần kháng sinh đường uống hoặc tiêm tĩnh mạch do bác sĩ chỉ định.
• Không tự ý đổi liều, giảm liều hoặc ngừng thuốc khi trẻ bớt triệu chứng.
• Không tự mua thuốc ho, long đờm, corticoid… vì có thể gây hại cho trẻ sơ sinh.

2.2. Giúp trẻ thở dễ dàng hơn

2.3. Duy trì bú mẹ đều đặn

• WHO khuyến cáo bú mẹ hoàn toàn giúp tăng miễn dịch, đặc biệt khi trẻ bị bệnh.
• Nếu trẻ bú kém, mẹ nên chia nhỏ cữ bú, cho bú ít nhưng nhiều lần.
• Nếu trẻ bỏ bú hoàn toàn, cần đưa bé đi khám ngay để tránh mất nước.

2.4. Giữ ấm nhưng không ủ quá mức

• Nhiệt độ phòng lý tưởng: 26–28°C, có độ ẩm nhẹ (40–60%).
• Tránh quạt hoặc máy lạnh thổi thẳng vào trẻ.
• Không đắp chăn quá nặng vì có thể làm bé khó thở hơn.

2.5. Theo dõi nhịp thở và dấu hiệu nặng

Cha mẹ cần quan sát sát sao:

• Trẻ thở nhanh hơn bình thường
• Bỏ bú hoàn toàn
• Tím tái
• Lừ đừ, ngủ li bì
• Sốt cao không hạ hoặc hạ thân nhiệt

Nếu có dấu hiệu nặng → đưa trẻ đến bệnh viện ngay, không chờ đợi.

3. Trẻ sơ sinh bị viêm phổi có tắm được không?

Theo AAP, trẻ sơ sinh đang bị viêm phổi vẫn có thể tắm nhanh bằng nước ấm, tránh gió lùa và lau khô ngay. Không kiêng tắm tuyệt đối vì có thể gây nhiễm khuẩn da. Tuy nhiên:

• Nếu trẻ đang sốt, khó thở, tím tái → không tắm, chỉ lau người bằng nước ấm.
• Tắm phải thực hiện trong phòng kín, tối đa 5 phút.

4. Những điều tuyệt đối tránh khi chăm sóc trẻ sơ sinh bị viêm phổi tại nhà

• Không dùng thuốc dân gian: lá xông, dầu nóng, mật ong (trẻ < 1 tuổi không được dùng).
• Không tự ý dùng thuốc ho, thuốc long đờm, thuốc xịt mũi không được bác sĩ kê.
• Không cho trẻ nằm phòng kín hoàn toàn, bí hơi.
• Không nằm đầu thấp hoặc nằm sấp khi ngủ.

5. Khi nào cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức?

Theo WHO và CDC, trẻ sơ sinh có một trong các dấu hiệu sau phải được cấp cứu:

• Thở nhanh > 60 lần/phút
• Co lõm mạnh lồng ngực
• Tím môi, da nhợt
• Bú kém hoặc ngừng bú
• Sốt cao ≥ 38°C hoặc hạ thân nhiệt < 36°C
• Ngủ li bì, kích thích, co giật

Viêm phổi ở trẻ sơ sinh có thể diễn tiến nhanh, cha mẹ không nên tự chăm hoàn toàn tại nhà khi chưa có chỉ định.

Kết luận

Hiểu đúng cách chăm sóc trẻ sơ sinh bị viêm phổi tại nhà giúp cha mẹ hỗ trợ bé hồi phục tốt hơn, nhưng điều quan trọng nhất vẫn là khám sớm – điều trị đúng – theo dõi sát. Viêm phổi ở trẻ sơ sinh luôn là tình trạng nặng và không thể tự điều trị bằng mẹo hay thuốc truyền miệng. Khi được chăm sóc đúng cách theo hướng dẫn y khoa, trẻ sẽ hồi phục nhanh và an toàn.

Nguồn tham khảo:

1. WHO – Pneumonia in children

   https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/pneumonia

   Ngày truy cập: 17/11/2025.

2. CDC – Pneumonia in infants and young children

   https://www.cdc.gov/pneumonia/children

   Ngày truy cập: 17/11/2025.

3. American Academy of Pediatrics – Caring for a Baby with Pneumonia

   https://www.healthychildren.org

   Ngày truy cập: 17/11/2025.

4. Mayo Clinic – Pediatric pneumonia

   https://www.mayoclinic.org

   Ngày truy cập: 17/11/2025.