Bé 3 tháng tuổi biết làm gì? Những thay đổi quan trọng bố mẹ nên biết

Vậy, bé 3 tháng tuổi biết làm gì? Cha mẹ cần lưu ý những điều gì trong giai đoạn này? Trong bài viết sau, chúng ta hãy cùng tìm hiểu chi tiết về khả năng phát triển của bé 3 tháng tuổi, cùng những lời khuyên thiết thực dành cho ba mẹ trong giai đoạn quan trọng này nhé.

Những khả năng phát triển của bé 3 tháng tuổi

Ở giai đoạn 3 tháng tuổi, bé đã bắt đầu hình thành những kỹ năng quan trọng, từ việc kiểm soát đầu cổ cho đến khả năng lắng nghe, nhận biết âm thanh. Lúc này, não bộ của bé đang phát triển cực kỳ mạnh mẽ, giúp bé không ngừng học hỏi và quan sát thế giới xung quanh

Bé cũng bắt đầu cứng cáp hơn, bám nhìn theo đồ vật hay người di chuyển trước mặt và biểu lộ nhiều cảm xúc trên gương mặt.

Nhiều nghiên cứu cho biết, trẻ 3 tháng tuổi có thể cười và “thủ thỉ” khi được tương tác, phản ứng với âm thanh quen thuộc (như giọng nói của cha mẹ), thậm chí có thể “nói chuyện” bằng cách phát ra các âm thanh “âu, a”.

Bé cũng thường phấn khích hơn khi được bế ngồi hoặc kéo dậy theo chiều dọc, nhờ đó nhìn thế giới ở một góc rộng hơn.

Tuy nhiên, không phải em bé nào cũng phát triển giống nhau. Có bé cứng cổ sớm, nhưng có bé sẽ chậm hơn vài tuần. Điều này hoàn toàn bình thường, miễn là bé vẫn ăn, ngủ tốt và tích cực khám phá môi trường sống.

Dưới đây là những khả năng điển hình giúp bạn hình dung rõ hơn bé 3 tháng tuổi biết làm gì.

Khả năng vận động của bé 3 tháng tuổi

Khả năng vận động là nền tảng ban đầu cho phát triển thể chất. Vào tháng thứ 3, bạn sẽ thấy bé:

• Giữ cổ vững hơn khi đặt sấp: Bé có thể nhấc đầu lên khỏi giường một cách ổn định, đồng thời nhìn xung quanh để khám phá.
• Thích dùng tay quơ và nắm: Bé bắt đầu hứng thú với việc cử động cánh tay, chân. Một số bé có thể phối hợp hai tay để giữ món đồ chơi nhẹ.
• Bắt đầu “đạp” mạnh hơn: Khi bé nằm ngửa, đôi chân cử động liên tục như đang “tập thể dục”.

Những biểu hiện này cho thấy bé đang rèn luyện sức mạnh cơ bắp để chuẩn bị cho giai đoạn lẫy, bò và ngồi. Việc cho bé có thời gian nằm sấp và cử động tự do là cực kỳ cần thiết, giúp phát triển cơ lưng, cổ và vai. Bố mẹ có thể tạo điều kiện cho con bằng cách trải chăn trên sàn và cho bé “tập nằm sấp” vài phút mỗi ngày. Hãy quan sát phản ứng của bé, ngừng nếu bé tỏ ra mệt mỏi. Quan trọng hơn cả, hãy chắc chắn bạn luôn theo dõi khi con nằm sấp để đảm bảo an toàn. Khả năng giao tiếp và tương tác xã hội

Ở 3 tháng tuổi, bé bắt đầu giao tiếp thông qua âm thanh và biểu cảm. Đây chính là một trong những dấu hiệu cho thấy sự phát triển về ngôn ngữ và tương tác xã hội:

Nhận ra giọng mẹ, bố, hoặc người chăm sóc quen thuộc: Bé tỏ thái độ thích thú, chăm chú lắng nghe khi bạn trò chuyện.

• Cười và “hóng chuyện”: Bé phản ứng bằng tiếng cười hoặc ánh mắt thích thú khi được trò chuyện.
• Có thể thử “bập bẹ”: Một số bé sẽ phát ra những âm thanh riêng để “gọi” mẹ, như “a… a…” đồng thời bày tỏ mong muốn được chú ý.

Việc trò chuyện, hát hoặc đọc sách cho bé nghe mỗi ngày có tác động tích cực đến khả năng ngôn ngữ và tư duy. Nếu bố mẹ thường xuyên tương tác bằng lời nói, cử chỉ âu yếm và tiếp xúc gần gũi, bé sẽ cảm thấy an toàn và dần hình thành nhận thức về bản thân và môi trường. Vì thế, hãy dành nhiều thời gian để “tán gẫu” cùng con, lặp lại những âm thanh bé phát ra để khuyến khích bé tiếp tục tập nói.

Sự phát triển cảm xúc và nhận thức của bé

Cảm xúc và nhận thức tạo nền tảng cho việc học hỏi và khẳng định cá tính sau này. Ở 3 tháng tuổi, bé bắt đầu:

• Nhận biết khuôn mặt quen thuộc: Bé sẽ tỏ ra thư giãn khi nhìn thấy bố mẹ, tươi cười khi được gọi tên. Đây là dấu hiệu của kỹ năng nhận thức thị giác và khả năng ghi nhớ sơ khởi.
• Bộc lộ niềm vui và khó chịu rõ ràng: Chẳng hạn, bé sẽ cười tít mắt khi được bồng bế hoặc quấy khóc khi cảm thấy không thoải mái.
• Tập trung quan sát: Bé không chỉ quan sát màu sắc, ánh sáng mà còn có thể hướng ánh nhìn về phía âm thanh phát ra.

Mỗi tương tác của bạn và môi trường xung quanh chính là “bài học” cho não bộ của con. Bạn có thể dùng đồ chơi màu sắc, âm thanh nhẹ để kiểm tra phản ứng tìm kiếm của bé. Sự động viên nhẹ nhàng sẽ giúp bé tự tin và phát triển tối đa khả năng của mình.

Các hoạt động vui chơi giúp bé phát triển tốt

Hoạt động vui chơi là cách hiệu quả giúp bé khám phá thế giới xung quanh. Đối với bé 3 tháng tuổi, bố mẹ có thể thử:

• Chơi ú òa: Áp tay lên mặt rồi bỏ tay ra kèm nụ cười. Bé thường phản ứng bằng cách cười nắc nẻ và học được khái niệm “biến mất – xuất hiện”.
• Tương tác qua ánh mắt và giọng nói: Bạn hãy nói chuyện, hát hoặc đọc vần điệu, kết hợp với các biểu cảm khuôn mặt để kích thích khả năng quan sát, lắng nghe của bé.
• Đồ chơi kích thích thị giác, thính giác: Một chiếc xúc xắc nhỏ hay món đồ màu sắc sặc sỡ sẽ thu hút bé nhìn, với, hoặc cầm nắm.

Việc dành ít nhất 15 – 20 phút mỗi ngày cho các hoạt động tương tác hoặc chơi cùng con có thể tăng cường sự gắn kết và thúc đẩy phát triển nhận thức. Nếu bé hứng thú với trò chơi nào đó, cứ tiếp tục cho đến khi bé tỏ ra chán hoặc mệt. Quan trọng là bạn luôn theo dõi, đảm bảo bé được an toàn khi chơi, tránh đồ chơi có chi tiết nhỏ hoặc vật liệu gây dị ứng.

Thời gian ngủ và thói quen ăn uống của bé

Đối với bé 3 tháng tuổi, giấc ngủ có vai trò to lớn trong việc phục hồi và phát triển trí não. Trung bình, bé có thể ngủ khoảng 14 – 17 giờ mỗi ngày, bao gồm cả giấc ngủ ngắn ban ngày. Một số bé bắt đầu hình thành nhịp sinh học sáng – đêm rõ ràng hơn, vì thế bố mẹ có thể thiết lập giờ ngủ cố định để giúp bé quen dần.

Về ăn uống, nếu bé bú mẹ, hãy tiếp tục duy trì để bé nhận đủ dinh dưỡng và kháng thể. Tổ chức Y tế Thế giới khuyến nghị cho bé bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu, tiếp tục bú mẹ cùng với việc giới thiệu thức ăn bổ sung phù hợp từ 6 tháng tuổi trở đi, kéo dài đến 2 tuổi hoặc lâu hơn.

Nếu sử dụng sữa công thức, hãy luôn kiểm tra nhiệt độ sữa, tuân thủ đúng hướng dẫn pha sữa. Bé 3 tháng tuổi thường bú từ 6 – 8 cữ mỗi ngày, tổng lượng sữa dao động 600 – 800 ml, tuy nhiên mỗi bé có thể khác nhau.

Mặc dù bé chưa sẵn sàng ăn dặm, song cha mẹ có thể chuẩn bị dần cho giai đoạn sắp tới. Ví dụ, bạn có thể theo dõi liệu bé đã hứng thú với muỗng hay chưa, hoặc bé có biểu hiện muốn nhai nhóp nhép không. Việc theo dõi bám sát nhịp ăn và ngủ sẽ giúp bạn nắm rõ tình trạng sức khỏe tổng quát của bé và hiểu rõ bé 3 tháng tuổi biết làm gì theo từng thời điểm.

Cách tạo môi trường an toàn cho bé

Bé 3 tháng tuổi có thể chưa lật được thành thục, nhưng nguy cơ tai nạn vẫn luôn hiện hữu. Vì vậy, việc đầu tiên là kiểm tra lại không gian xung quanh:

• Giường hoặc cũi của bé: Đảm bảo nệm chắc chắn, không quá mềm, không có nhiều gối chăn dày. Tránh để đồ chơi dễ rơi rớt, gây nguy cơ ngạt.
• Khu vực thay tã, nơi bé nằm chơi: Bố mẹ nên sắp xếp gọn gàng, không để vật nhọn hoặc đồ quá nhỏ gần tầm với của bé.
• Môi trường chung: Không khói thuốc, mùi hóa chất. Hãy đảm bảo phòng thông thoáng, có đủ ánh sáng tự nhiên và nhiệt độ ổn định.

Khi bế bé ra ngoài, đừng quên kiểm tra đeo đai an toàn, đội mũ bảo vệ vùng đầu và che chắn gió cho bé. Một không gian an toàn sẽ giúp bé yên tâm cử động, khám phá mà bố mẹ cũng không phải quá lo lắng. Giảm thiểu rủi ro liên quan tới giấc ngủ và môi trường sinh hoạt cũng làm giảm đáng kể tỷ lệ hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh (SIDS). Do đó, hãy luôn dành thời gian quan sát và điều chỉnh không gian thường xuyên.

Các dấu hiệu phát triển cần chú ý

Dù mỗi bé có nhịp phát triển riêng, nhưng có những dấu hiệu bạn nên theo dõi kỹ:

• Không thể giữ đầu ổn định khi bế hoặc nằm sấp: Nếu bé khó ngẩng đầu khi nằm sấp, hãy trao đổi với bác sĩ.
• Không quan sát theo vật chuyển động: Đôi mắt bé không di chuyển đồng bộ hoặc không tập trung khi bạn dùng đồ chơi khua trước mắt.
• Thiếu phản ứng với âm thanh: Nếu bé không hề giật mình, không quay đầu mỗi khi có tiếng động bất ngờ hoặc giọng nói quen thuộc, bạn cần lưu tâm.

Tài liệu từ CDC gợi ý rằng ở mốc 3 tháng, bé ít nhiều đã thể hiện được một số phản xạ căn bản như cười, hướng mắt theo người, đưa tay vào miệng hoặc quẫy đạp. Nếu bé có biểu hiện chậm hơn hẳn so với phần lớn trẻ hay xuất hiện triệu chứng bất thường (liên tục quấy khóc không rõ nguyên nhân, không tăng cân…), bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa.

Kinh nghiệm chăm sóc sức khỏe cho bé

Một trong những yếu tố được nhiều phụ huynh quan tâm là cách chăm sóc sức khỏe tổng thể cho bé 3 tháng tuổi. Bạn có thể lưu ý:

• Duy trì lịch tiêm phòng: Việc tiêm chủng đầy đủ giúp bé tăng khả năng phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm phổ biến. Bố mẹ nên tham khảo lịch tiêm cụ thể tại cơ sở y tế địa phương để đảm bảo bé không bị bỏ sót các mũi quan trọng.
• Vệ sinh hằng ngày: Tắm bé bằng nước ấm, lau khô nhẹ nhàng, chú ý vùng nách, bẹn để tránh hăm tã. Kiểm tra da bé thường xuyên để sớm phát hiện mẩn đỏ, rôm sảy.
• Theo dõi thân nhiệt: Do sức đề kháng còn yếu, bé rất dễ bị cảm lạnh hoặc sốt. Nếu bé sốt cao, kèm ho, sổ mũi kéo dài, hãy đưa bé đến bác sĩ.
• Khám sức khỏe định kỳ cho bé: Khám định kỳ đúng hẹn để bác sĩ kịp thời phát hiện những bất thường, kể cả khi bé vẫn ăn ngủ ngon. Nhiều cha mẹ đã áp dụng phương án ghi nhật ký ăn – ngủ, giúp bác sĩ dễ dàng đánh giá tình trạng của bé hơn.
• Bạn cũng đừng quên chăm sóc dinh dưỡng cho mẹ (nếu đang cho con bú), bởi bởi chất lượng sữa mẹ ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tăng trưởng và miễn dịch của bé.

Những điều cần tránh để đảm bảo sự phát triển của bé

Bên cạnh những việc nên làm, bố mẹ cũng cần ghi nhớ các điều cần tránh:

• Không lắc bé mạnh: Hành động rung lắc có thể gây tổn thương não bộ rất nghiêm trọng, thậm chí dẫn đến xuất huyết nội sọ. Nếu bé khóc quấy, hãy dỗ nhẹ nhàng.
• Hạn chế dùng thiết bị điện tử để dỗ bé: Ở giai đoạn này, ánh sáng xanh và âm thanh từ các màn hình điện thoại, tivi có thể ảnh hưởng tiêu cực đến thị giác và não bộ non nớt của bé.
• Không tự ý cho bé dùng thuốc: Bất kỳ loại thuốc nào cũng cần được bác sĩ chỉ định. Việc tự ý dùng thuốc có thể dẫn đến phản ứng phụ nguy hiểm hoặc gây rối loạn hệ tiêu hóa còn non yếu của trẻ.

Việc tập cho bé tự ngủ có thể phù hợp ở giai đoạn 4–6 tháng, khi trẻ đã đủ phát triển về thể chất và tâm lý. Với bé 3 tháng tuổi, bố mẹ nên ưu tiên ôm ấp và dỗ dành khi bé khóc vào ban đêm, giúp bé cảm nhận được sự an toàn. Đây là bước đệm để hình thành thói quen ngủ tốt về sau.

Hiểu rõ bé 3 tháng tuổi biết làm gì và những biểu hiện phát triển ở giai đoạn này sẽ giúp cha mẹ đồng hành cùng con một cách hiệu quả nhất. Việc tạo môi trường an toàn, tương tác tích cực, theo dõi sát sao các cột mốc, và duy trì chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt khoa học là chìa khóa để bé phát triển toàn diện. Đừng ngần ngại tham khảo ý kiến chuyên gia y tế khi có bất kỳ lo lắng nào về sự phát triển của con.