Tất tần tật hiểu biết về phương pháp Montessori

Phương pháp Montessori giáo dục trẻ em dựa trên việc học qua cảm giác. Khởi đầu, Tiến sĩ Montessor nhận thấy trẻ em hoàn toàn bị cuốn hút bởi vật dụng và chất liệu kích thích cảm nhận của giác quan. Bà phát triển phương pháp của mình bằng cách tạo ra môi trường học thích hợp cho trẻ. Học cụ và bài học được thiết kế dành riêng cho trẻ. Đặc điểm nổi trội của phương pháp này là tôn trọng đặc tính riêng biệt – độc lập của từng em.

Triết lý giáo dục Montessori

Montessori cho rằng nếu trẻ em được tự do chọn lựa và hoạt động trong một môi trường dành riêng cho trẻ, phù hợp với khả năng và giai đoạn phát triển, các em sẽ phát huy tối đa tiềm năng sẵn có của mình. Phương pháp này dựa vào đặc điểm tâm lý trẻ dưới 6 tuổi

• Khuynh hướng thích gần gũi với thiên nhiên
• Tính trật tự
• Thích khám phá
• Hoạt động có mục đích
• Thao tác với môi trường xung quanh
• Tính lặp lại
• Tính trừu tượng
• Tính hoàn hảo
• Trí tuệ toán học

Montessori chia sự phát triển của con người ra làm bốn giai đoạn. Mỗi giai đoạn có những đặc trưng riêng với phương pháp giáo dục khác biệt. Trong đó, Montessori chú trọng nghiên cứu giáo dục sớm cho bé dưới 6 tuổi và trong độ tuổi Tiểu học.

Giai đoạn đầu từ lúc mới sinh đến 6 tuổi

Bé sơ sinh đến 6 tuổi trải qua quá trình phát triển tâm sinh lý không ngừng và nổi bật. Bé học tập và khám phá thế giới xung quanh bằng các giác quan nhạy bén của mình. Bé hình thành nên tính độc lập và tự xây dựng mang nét riêng của từng cá nhân.Giai đoạn này là đối tượng nghiên cứu chính của Montessori.

Bé độ tuổi này nỗ lực học hỏi thông qua các kích thích từ môi trường xung quanh. Đây là giai đoạn phát triển quan trọng nhất của trẻ. Trẻ tiếp thu thế giới xung quanh giống như miếng bọt biển hút nước. Trẻ được 6 tuổi, khả năng học tập này giảm dần.

Các cột mốc đáng chú ý của bé giai đoạn này:

• Lĩnh hội ngôn ngữ: Từ lúc mới chào đời đến khi trẻ được khoảng 6 tuổi.
• Làm quen tính trật tự: Trẻ từ 1-3 tuổi.
• Các giác quan được gọt giũa tinh tế hơn: Từ lúc mới sinh đến 3 tuổi.
• Sự đam mê đồ vật nhỏ: Từ 18 tháng đến 3 tuổi.
• Sự phát triển các hành vi xã hội: Trẻ được 2,5 – 4 tuổi.

Phương pháp Montessori giáo dục sớm cho trẻ sự phát triển toàn diện

Giai đoạn thứ hai (trẻ từ 6-12 tuổi)

Theo Montessori, giai đoạn này trẻ bước vào quá trình thay răng và phát triển chiều cao cơ thể.Trẻ bắt đầu xuất hiện “khuynh hướng tập thể”: Xu hướng làm việc và giao tiếp theo nhóm. Trẻ sở hữu trí tưởng tượng và có cách biện giải vô cùng phong phú theo suy nghĩ riêng.

Trong giai đoạn này, trẻ hình thành nên tính tự lập, khôn khéo, có tính tổ chức xã hội và dễ dàng tiếp thu các bài học đạo đức.

Giai đoạn thứ ba: Giai đoạn thiếu niên 12-18 tuổi

Trẻ trải qua giai đoạn dậy thì. Tâm lý không ổn định, gặp nhiều vấn đề về khả năng tập trung và sáng tạo. Trẻ hình thành tính phán xét và coi trọng phẩm hạnh cá nhân. Giai đoạn thứ ba đánh dấu việc hình thành và phát triển từ đứa trẻ sang người trưởng thành.

Giai đoạn thứ tư (trẻ từ 18-24 tuổi)

Montessori nhận thấy giai đoạn này trẻ có thể làm việc kiếm tiền và độc lập về tài chính.

Đặc trưng trong các lớp học Montessori

• Xây dựng phù hợp nhu cầu trẻ.
• Đẹp, sạch sẽ, có trật tự. Sắp xếp hợp lý
• Lớp học ghép các lứa tuổi lại với nhau.
• Trẻ tự lựa chọn hoạt động (đã được giáo viên lên kế hoạch sắp xếp trước)
• Trẻ không bị ngắt quãng hay làm phiền trong quá trình “làm việc”
• Học sinh học hỏi khái niệm, kiến thức thông qua trải nghiệm thực tế với các học cụ, mô hình mang tính chất khám phá, xây dựng, hơn là học theo chỉ dẫn trực tiếp từ phía giáo viên.
• Các học cụ giáo dục đặc biệt mang tính chuyên biệt, giúp tạo sự phát triển toàn diện của trẻ

Giáo dục theo phương pháp Montessori

Lớp Mẫu giáo và tiền tiểu học (Trẻ từ 3-6 tuổi)

Lớp học có sự pha trộn giữa các lứa tuổi. Số lượng thường từ 20-30 học sinh. Bàn ghế trong lớp được thiết kế dành riêng cho trẻ. Giáo cụ Montessori giúp trẻ thực hành nhiều kỹ năng cơ bản như rót, xúc bằng thìa, học cụ phát triển các giác quan, học cụ liên quan đến toán học, ngôn ngữ, âm nhạc, mỹ thuật, vv….

Ban đầu, giáo viên sẽ giới thiệu mẫu hầu hết các hoạt động, sau đó trẻ tự do lựa chọn hoạt động mà chúng yêu thích.

Lớp Tiểu học (Từ 6-12 tuổi)

Lớp tiểu học cũng có sự pha trộn lứa tuổi (nhóm 6-9 tuổi, nhóm 9-12 tuổi). Phương pháp Montessori cho rằng trẻ ở giai đoạn này cần được giáo dục để nhận biết vai trò của con người trong mối quan hệ phụ thuộc lẫn nhau, và có tác động qua lại với thế giới xung quanh.

Học cụ và bài học trong giai đoạn này được thiết kế phục vụ cho các môn học: Ngôn ngữ, toán học, lịch sử, khoa học, mỹ thuật, vv… Ngoài ra, học sinh còn được tham gia khám phá môi trường sống xung quanh thông qua nhiều hoạt động ngoại khóa, dã ngoại….

Phương pháp Montessori hiện được nhiều phụ huynh quan tâm khi chọn trường cho con. Ở nước ta hiện nay có khoảng 50 – 70 trường mầm non tư nhân áp dụng mô hình Montessori để đưa vào giảng dạy từ Hà Nội, Tp.HCM đến Hải Phòng, Quảng Ninh, Thái Bình…