Băng huyết sau sinh, cơn "ác mộng" mẹ bầu cần tìm hiểu để "thức tỉnh"

Băng huyết là một trong những tai biến sản khoa phổ biến, là nguyên nhân dẫn đến tử vong cho sản phụ hàng đầu trên thế giới và Việt Nam. Để phát hiện và điều trị kịp thời, mẹ bầu cần phải tìm hiểu và nhận biết dấu hiệu của căn bệnh nguy hiểm này.

Băng huyết sau sinh là gì?

Băng huyết sau sinh là tình trạng mất quá nhiều máu (hơn 0,5-1 lít máu) ngay sau khi sinh con hoặc trong vài tuần đầu tiên sau sinh. Căn bệnh này còn có thể được định nghĩa theo nhiều cách khác nhau. Có khi là khi lượng máu chảy từ đường sinh dục trong vòng 24 giờ sau sinh là:

• Hoặc > 500ml
• Hoặc máu mất > 1% trọng lượng cơ thể hoặc > 10% Hct
• Hoặc lượng máu mất bất kỳ có ảnh hưởng đến huyết áp

Nguyên nhân gây băng huyết sau sinh

Có rất nhiều nguyên nhân tác động dẫn đến hiện tượng băng huyết sau sinh, bao gồm:

Đờ tử cung (tử cung không thể co hồi nhỏ lại sau khi thai nhi đã được lấy ra)

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Các yếu tố có thể dẫn đến bị đờ cổ tử cung bao gồm:

• Chất lượng cơ của tử cung kém do người mẹ sinh nhiều lần, hoặc do tử cung có u xơ, tử cung dị dạng.
• Tử cung quá căng do chửa sinh đôi hoặc sinh ba.., nước ối quá nhiều và con to
• Do chuyển dạ kéo dài
• Bị nhiễm trùng ối
• Thai phụ bị suy nhược và thiếu máu
  

  Thai phụ suy nhược trong thai kỳ thường dễ bị băng huyết sau sinh

Do bất thường của bánh rau

• Khi diện tích bánh rau lớn, đến lúc bị bong ra sẽ gây chảy máu nhiều như trong phù nhau thai
• Rau bám có hiện tượng bất thường: Rau tiền đạo và rau bám thấp… dẫn tới chảy máu nhiều.
• Do rau không bong được (rau cài răng lược)

Bị tổn thương đường sinh dục

Vỡ tử cung hay rách cổ tử cung và âm đạo cũng có thể xảy ra trong các trường hợp đẻ thường. Tuy nhiên, các biến chứng này thường xuất hiện nhiều hơn trong ở các trường hợp đẻ khó nên cần can thiệp thủ thuật.

Một số trường hợp đẻ quá nhanh hoặc đẻ rơi cũng có thể dễ dẫn tới tổn thương đường sinh dục.

Bị rối loạn đông máu

Hiện tượng này thường xảy ra trong các trường hợp như: rau bong non, thai lưu, tắc mạch ối, nhiễm trùng…

Dấu hiệu băng huyết sau khi sinh

Mẹ bị băng huyết sau sinh thường có những triệu chứng như sau:

• Chảy máu từ đường sinh dục: lượng máu chảy ra ngoài có thể nhiều hoặc ít, máu đỏ tươi hoặc đỏ bầm, máu cục hoặc máu loãng.
• Máu chảy ứ trong buồng tử cung làm tử cung tăng thể tích: đáy tử cung lên cao dần, tử cung to ra theo bề ngang, mềm nhão. Không thấy khối cầu an toàn trên xương vệ. Lượng máu đem cân được không phản ánh toàn bộ lượng máu sản phụ mất, vì vậy còn phải đánh giá toàn trạng của sản phụ.
• Các dấu hiệu toàn trạng chung mất máu: da xanh niêm nhợt, tay chân lạnh, khát nước, mạch nhanh, huyết áp giảm.
• Xét nghiệm: giảm hồng cầu, hemoglobin, huyết sắc tố, rối loạn đông máu….

Khi băng huyết, sản phụ bị chảy máu rất nhiều nên phải truyền máu gấp

Biến chứng

Tùy thuộc vào mức độ mất máu và việc hồi sức, cầm máu có tích cực hay không, nó có thể gây ra nhiều biến chứng nặng nhẹ khác nhau:

• Choáng do giảm thể tích tuần hoàn, đưa đến suy thận, suy đa cơ quan và tử vong
• Là yếu tố thuận lợi của nhiễm trùng hậu sản

Biến chứng lâu dài

Thiếu máu, viêm tắc tĩnh mạch, hội chứng Sheehan (do hoại tử tuyến yên dẫn đến suy nhược, gầy ốm, rụng lông tóc, mất sữa, vô kinh), không thể có thêm con trong trường hợp phải cắt tử cung.

Cách điều trị băng huyết sau sinh

Khi băng huyết sau sinh xảy ra, sản phụ cần được nhanh chóng tiến hành các phương pháp cầm máu và hồi sức tích cực, vừa kết hợp kiểm tra nguyên nhân vừa điều trị.

Hồi sức tích cực

Cho sản phụ nằm đầu thấp, thở ô-xy, xoa bóp đáy tử cung qua thành bụng, đè động mạch chủ bụng để giảm lượng máu đến tử cung. Đảm bảo huyết động sản phụ ổn định. Theo dõi huyết áp, mạch, tri giác, nhịp thở, niêm mạc thường xuyên.

Truyền dịch mặn đẳng trương, truyền máu bằng hồng cầu lắng, tiểu cầu đậm đặc, huyết tương tươi, yếu tố đông máu, thuốc vận mạch khi có chỉ định.

Xác định nguyên nhân gây băng huyết sau sinh và điều trị theo nguyên nhân. Lưu ý, có thể có nhiều nguyên nhân phối hợp gây băng huyết nên phải kiểm tra đường sinh dục một cách hệ thống bằng dụng cụ và khám cả các cơ quan khác để không bỏ sót trường hợp do rối loạn đông máu.

Phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang dễ sinh con tự kỷ Không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe với nhiều biến chứng nguy hiểm, hội chứng buồng trứng đa nang còn khiến chị em phụ nữ dễ sinh con mắc bệnh tự kỷ.

Việc xác định kịp thời nguyên nhân gây băng huyết sau sinh là vô cùng quan trọng, vì nó giúp cho người bác sĩ điều trị nhanh chóng xử trí nguyên nhân bên cạnh việc hồi sức chống sốc. Chỉ có loại bỏ được nguyên nhân thì mới có thể chấm dứt được chảy máu.

Cắt tử cung

Cách cuối cùng nhằm cứu tính mạng người mẹ. Có thể nghĩ đến phương pháp này đầu tiên trong trường hợp bệnh nhân đã đủ số con và lớn tuổi.

Đối với những bệnh nhân còn trẻ tuổi, chưa đủ con, có thể dùng thuyên tắc mạch hoặc thắt động mạch tử cung hoặc động mạch hạ vị hai bên. Cắt tử cung chỉ có chỉ định tuyệt đối trong trường hợp nhau cài răng lược.

Phòng tránh băng huyết sau sinh

Theo các bác sĩ chuyên khoa sản, để hạn chế nguy cơ xảy ra băng huyết sau sinh, mẹ bầu cần:

• Khám và quản lý thai nghén theo định kỳ, đặc biết là sản phụ mang đa thai, đa ối hoặc mẹ thấp bé,…
• Sản phụ cần được xử lý tích cực ở giai đoạn 3 của quá trình chuyển dạ bằng cách: kiếm soát tốt quá trình sổ nhau, đề phòng chảy máu sau sinh,…
• Quan tâm đến chế độ dinh dưỡng
• Tránh tình trạng thiếu máu, tránh để thai nhi quá nặng cân
• Sau sinh, sản phụ phải được nghỉ ngơi hoàn toàn, không làm việc nặng nhọc, không lo lắng quá mức, vì sản phụ vẫn có thể băng huyết muộn sau sinh, băng huyết sau sinh 1 tháng.
• Trong thời kỳ hậu sản, phụ nữ nên giữ gìn vùng kín thật sạch sẽ, không đặt bất kỳ vật gì vào âm đạo để tránh nhiễm trùng. Tuyệt đối không gần gũi vợ chồng nếu thấy còn ra sản dịch sau sinh để tránh nhiễm trùng.
  

  Sản phụ cần được theo dõi kỹ sau sinh để xử lý kịp thời nếu bị băng huyết

Nhằm phòng ngừa các biến chứng nặng, nên theo dõi sát sản phụ ít nhất 6 giờ sau sinh để kịp thời phát hiện khi băng huyết sau sinh xảy ra, kịp thời tìm nguyên nhân và xử trí sớm.

Điều quan trọng nhất để tránh tai biến này là các sản phụ phải đi khám thai định kỳ. Bác sĩ có thể tiên lượng được cuộc chuyển dạ. Đồng thời, sản phụ sẽ được phát hiện sớm các bệnh lý nội khoa để điều trị sớm chuẩn bị tốt cho việc sinh nở.