Bệnh teo não ở trẻ em, làm sao để tránh?

Bệnh teo não ở trẻ em do virus Zika gây ra (gây bệnh đầu nhỏ) ảnh hưởng nghiêm trọng đến trí não và các hoạt động thể chất của bé. Căn bệnh này rất khó chữa, vì thế mẹ nên phòng tránh cho con ngay từ lúc mang thai.

Bệnh teo não là gì?

Teo não là tình trạng mô não co lại do bị mất các tế bào não và các kết nối thần kinh. Bệnh teo não có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, kể cả từ lúc còn nằm trong bụng mẹ.

Bệnh teo não có nguy hiểm không? Căn bệnh này có thể gây ra rối loạn chức năng toàn cầu hoặc suy yếu ở một khu vực nhất định khiến trẻ suy giảm trí não, nhận thức và vận động kém.

Các triệu chứng của bệnh teo não ở trẻ em

Các triệu chứng teo não có biểu hiện ở mỗi trường hợp khác nhau, tùy thuộc vào mức độ bệnh nặng hoặc nhẹ ở mỗi bé. Có hai trường hợp teo não trẻ em hay mắc phải:

1. Bệnh teo não toàn phần

Bệnh teo não toàn phần (tổng quát) ảnh hưởng đến toàn bộ não và gây ra các triệu chứng như:

• Suy giảm trí nhớ
• Co giật
• Điều khiển vận động kém hoặc không thể điều khiển vận động
• Khó nói hoặc không thể nói
• Không thể thực hiện các hoạt động hàng ngày bình thường

  

2. Bệnh teo não khu trú (teo não một phần)

Bệnh teo não khu trú hay còn gọi là bệnh teo thùy não ảnh hưởng đến một phần cụ thể của não. Các triệu chứng teo não chỉ phản ánh khu vực tổn thương trong khi các chức năng khác vẫn còn nguyên.

Ví dụ, nếu thùy trán của não bị ảnh hưởng bởi teo não khu trú, trẻ thường có các triệu chứng như:

• Gặp khó khăn với việc lập kế hoạch
• Khó điều chỉnh cảm xúc
• Suy giảm tư duy
• Khó hoạt động

Nguyên nhân gây bệnh teo não ở trẻ em

Một số bệnh có thể gây teo não ở trẻ em, bao gồm:

• Bại não
• Đột quỵ
• AIDS
• Chứng mất trí
• Bệnh đa xơ cứng
• Bệnh Huntington
• Bệnh zika (viêm não Nhật Bản)

  

Ngoài ra, trẻ cũng có thể mắc bệnh teo não do một số nguyên nhân ít phổ biến như:

• Trẻ em bị hóa trị toàn thân: Nghiên cứu đã chỉ ra rằng sau một thời gian hóa trị toàn thân, trẻ sẽ bị giảm thể tích não.
• Gia đình có tiền sử bệnh trầm cảm: Nghiên cứu cho thấy cha mẹ hoặc ông bà bị trầm cảm thì trẻ có thể gặp chứng teo não ở bán cầu não phải. Bán cầu não phải là cơ quan điều khiển cảm xúc.
• Trẻ mắc hội chứng Cushing: Đây là một rối loạn nội tiết tố hiếm gặp khiến cơ thể trẻ liên tục tiếp xúc với hormone căng thẳng cortisol.
• Trẻ dùng thuốc dilantin: Việc sử dụng thuốc dilantin để điều trị chống co giật, lo lắng, trầm cảm, rối loạn ăn uống, hội chứng chân không yên, ADHD, hội chứng Tourette có liên quan đến sự phát triển của bệnh teo não.

Cách chẩn đoán bệnh teo não ở trẻ em

Bác sĩ có thể chẩn đoán bệnh teo não bằng cách cho trẻ làm các xét nghiệm hình ảnh não bao gồm:

• Chụp cắt lớp vi tính (CT)
• Chụp cộng hưởng từ (MRI)
• Chụp cắt lớp phát xạ positron (PET) hoặc chụp cắt lớp vi tính phát xạ đơn photon (SPECT)

  

Cách phòng ngừa bệnh teo não ở trẻ em

Để ngăn ngừa căn bệnh teo não bẩm sinh cho con, mẹ nên thực hiện các điều sau khi mang thai:

• Duy trì lối sống lành mạnh bao gồm tập thể dục, chế độ ăn ít cholesterol, kiểm soát lượng đường trong máu.
• Tránh bị muỗi đốt, nhất là loài muỗi gây bệnh zika (viêm não Nhật Bản).
• Tránh ăn chất béo chuyển hóa có hại cho cơ thể và có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ gây teo não.
• Tránh căng thẳng, trầm cảm vì đây cũng là một trong các nguyên nhân gây ra bệnh teo não ở trẻ em.
• Không dùng chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá, thuốc phiện gây hại cho thần kinh của mẹ và thai nhi.

Nguy cơ trẻ bị teo não do virus Zika

So với bệnh sốt xuất huyết ở trẻ thì bệnh do virus Zika gây ra nhẹ hơn, 80% không có biểu hiện bệnh rõ ràng song lại tiềm ẩn nhiều nguy hiểm cho trẻ nhỏ.

1. Trẻ em nhiễm virus Zika nguy hiểm như thế nào?

Khi bà bầu bị nhiễm virus trong thai kỳ, thai nhi sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp ngay thời điểm bị nhiễm cho tới khi sau khi sinh. Chắc chắn em bé sơ sinh chào đời từ những ca mắc bệnh sẽ phải chịu những dị tật bẩm sinh do virus đã phá hủy các mô não đã hình thành, gây tác hại nghiêm trọng tới sự phát triển não bộ và giác quan vận động của trẻ.

Nghiêm trọng hơn, trẻ có thể tử vong sau khi chào đời nếu các chức năng quan trọng nhất để duy trì sự sống không được não bộ tham gia điều khiển. Virus Zika còn được gọi “virus ăn mòn nào” gây ra bệnh dị tật đầu nhỏ.

Mức độ nguy hiểm của căn bệnh này khác nhau theo từng trường hợp cụ thể. Thời điểm bùng phát dịch năm 2006, nhiều trẻ sơ sinh ở Nam Mỹ chào đời với chứng teo não phải đối mặt với nguy cơ về sức khỏe suốt những năm đầu đời. Cụ thể:

• Trẻ bị hạn chế thính giác
• Giới hạn khả năng vận động
• Khả năng giao tiếp chậm phát triển
• Tổn thương não trầm trọng
• Làm biến dạng khuôn mặt
• Còi xương, suy dinh dưỡng
• Có thể trẻ bị tăng động, co giật

Các chuyên gia y tế hàng đầu vẫn chưa tìm ra phương pháp điều trị triệt để nào giúp não của trẻ mắc bệnh phát triển với kích cỡ thông thường. Hiện tại chỉ có thể tác động để kiểm soát khuyết tật thần kinh nhận thức, vận động và vấn đề ngôn ngữ cho trẻ.

2. Virus Zika lây qua đường nào?

Virus Zika lây nhiễm chủ yếu qua vật chủ trung gian truyền bệnh là muỗi Aedes. Đây cũng chính là loại muỗi lây truyền bệnh sốt xuất huyết, bệnh sốt vàng da. Muỗi vằn châu Á Aedes albopictus cũng là một loài có khả năng mang virus Zika.

Các kết quả nghiên cứu đều hướng tới kết luận virus Zika là do muỗi đốt lây lân nhưng cũng đã có một số báo cáo về trường hợp mắc bệnh do truyền máu có nhiễm virus và một trường hợp do quan hệ tình dục – virus được tìm thấy trong tinh dịch.

Dấu hiệu nhận biết bệnh đã thâm nhậm vào cơ thể: Sốt, viêm kết mạc, nhức đầu, đau cơ, khớp và phát ban.

3. Zika có chữa được không?

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) vẫn để ngỏ về khả năng chữa trị dị tật teo não cho Zika. Hiện tại vẫn chưa có vắc-xin phòng chống cũng như thuốc đặc trị các bệnh gây ra bởi virus này.

WHO luôn tỏ ra quan ngại sâu sắc về tình hình Zika bởi 4 nguyên nhân chính:

• Mối liên hệ giữa virus với dị tật thai nhi và hội chứng thần kinh
• Khả năng lan truyền quốc tế hơn nữa của bệnh do sự phân bố địa lý rộng lớn của vectơ muỗi
• Thiếu khả năng miễn dịch của dân số tại khu vực mới bị ảnh hưởng
• Chưa có vắc-xin, phương pháp điều trị cụ thể, và các xét nghiệm chẩn đoán nhanh chóng

Các cơ quan y tế cũng nhấn mạnh, trẻ sơ sinh nên làm xét nghiệm virus Zika nếu mẹ từng tới thăm hay sống tại bất cứ quốc gia nào đang trong vùng dịch. Nếu phát hiện sớm có thể có những phương pháp thăm khám và điều trị thích hợp.

Khuyến cáo này được áp dụng cho những trẻ sơ sinh có mẹ có các biểu hiện triệu chứng của nhiễm virus, phát ban, đau khớp, đỏ mắt hay sốt – khi đang sống tại các nước có dịch hay du lịch trong vòng 2 tuần tại các khu vực này.

Bệnh teo não ở trẻ em không thể chữa được mà chỉ có điều trị để hạn chế bệnh phát triển nặng. Vì thế, mẹ cần hết sức chú ý phòng ngừa cho con tránh khỏi căn bệnh này ngay từ lúc mang thai. Ngoài ra, khi trẻ đã biết đi, mẹ nên canh chừng con cẩn thận, tránh để con bị té gây chấn thương sọ não nhé.

Hanako